همهچیز درباره روز نیروی انتظامی را در روزانه قرار دادهایم. این مقاله تلاشی برای درک نیروی پلیس به همراه تاریخچه آن در کشور عزیزمان ایران است. پس اگر به این موارد علاقه دارید، در ادامه همراه ما باشید.
نیروی انتظامی چیست؟
فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (فَراجا) شاخهای از نیروهای مسلح ایران است، که به عنوان یک سازمان اجرای قانون، وظایف پلیس و مرزبانی را در کشور برعهده دارد. پیشینه شکلگیری این سازمان به سال ۱۲۵۸ و تأسیس شهربانی بازمیگردد. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (اختصاری ناجا) در سال ۱۳۷۰ از ادغام شهربانی، ژاندارمری و کمیته انقلاب اسلامی تشکیل شد.
تاریخچه نیروی پلیس در ایران
۱. دورههای پیشامدرن (قبل از مشروطه)
ایام باستان و اسلامی: در ایران باستان، وظیفه نظم و امنیت را نیروهایی مانند گزمهها یا مأموران حکومتی انجام میدادند. در دوره اسلامی نیز شُرطه و محتسب نقش ضابطان و پاسبانان را بر عهده داشتند.
عصر قاجار: وظیفه امنیت شهرها بیشتر بر عهده داروغه و کلانتر بود. آنها با کمک گزمهها، شبگردها و پاسبانها امنیت شهری را حفظ میکردند. اما این ساختار سنتی پاسخگوی نیازهای جامعه رو به رشد نبود.
۲. تأسیس پلیس مدرن (دوره مشروطه و پس از آن)
در سال ۱۲۸۵ هـ.ش (۱۹۰۶ م.) با آغاز مشروطیت، بحث ایجاد نیروی انتظامی مدرن مطرح شد.
در سال ۱۲۹۵ هـ.ش (۱۹۱۶ م.) ژاندارمری با کمک افسران سوئدی تأسیس شد تا نظم و امنیت راهها و روستاها را حفظ کند.
در همین زمان نظمیه (پلیس شهری) نیز شکل گرفت که نخستین نهاد رسمی پلیسی ایران بهشکل امروزی بود. رئیس اولین نظمیه مدرن ایران، کنت دو مونت فورت بلژیکی بود که با دعوت مظفرالدینشاه به ایران آمد.
۳. دوره پهلوی (۱۳۰۴–۱۳۵۷)
شهربانی وظیفه امنیت شهرها و ژاندارمری امنیت راهها و روستاها را بر عهده داشت.
پلیس در این دوره بیشتر جنبه نظامی و اقتدارگرایانه پیدا کرد و به ابزاری برای کنترل سیاسی و اجتماعی تبدیل شد.
در دهههای بعدی، پلیس سیاسی (ساواک و بخشهایی از شهربانی) نقش مهمی در سرکوب مخالفان ایفا کرد.
۴. پس از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ به بعد)
بعد از انقلاب، تغییرات زیادی در ساختار نیروهای انتظامی رخ داد.
ژاندارمری، کمیته انقلاب اسلامی، شهربانی و پلیس راه هرکدام بهصورت جداگانه عمل میکردند.
در سال ۱۳۷۰ هـ.ش با فرمان امام خمینی (و سپس تصمیم رهبری پس از ایشان)، این نهادها ادغام شدند و سازمان واحدی به نام نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) شکل گرفت.
در سال ۱۴۰۱ هـ.ش نام ناجا به فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران (فراجا) تغییر یافت و ساختار آن به سطح یک نیروی مستقل با اختیارات گستردهتر ارتقا پیدا کرد.
۵. زیر شاخه های انتظامی
امروزه پلیس ایران (فراجا) در حوزههای گوناگون فعالیت دارد:
پلیس پیشگیری و گشتهای انتظامی
پلیس راه و راهور
پلیس آگاهی (جرایم جنایی)
پلیس فتا (جرایم سایبری)
پلیس امنیت
پلیس مواد مخدر
یگان ویژه و یگانهای عملیاتی
وظایف پلیس چیست؟
وظایف پلیس در هر کشوری بسته به ساختار حکومتی و اجتماعی آن کمی تفاوت دارد، اما در مجموع میتوان آن را در چند دسته اصلی خلاصه کرد:
۱. حفظ نظم و امنیت عمومی
حضور در خیابانها، محلهها و اجتماعات برای پیشگیری از آشوب، درگیری و بینظمی.
مدیریت تجمعات، تظاهرات و رویدادهای عمومی.
جلوگیری از نزاعها و برخورد سریع با جرایم در حال وقوع.
۲. پیشگیری و مقابله با جرم
گشتزنی در سطح شهرها و جادهها.
شناسایی عوامل جرمزا و افراد مظنون.
همکاری با نهادهای اجتماعی برای کاهش زمینههای جرم.
۳. کشف جرم و تحقیقات پلیسی
جمعآوری مدارک، شواهد و آثار جرم.
بازجویی از مظنونان و شهود.
همکاری با دستگاه قضایی برای رسیدگی به پروندهها.
۴. حفاظت از جان، مال و حقوق شهروندان
رسیدگی به درخواستهای فوری (تماسهای ۱۱۰ در ایران).
امدادرسانی در حوادث و سوانح (مثل تصادفها یا بلایای طبیعی).
حفاظت از اموال عمومی و خصوصی در شرایط بحران.
۵. اجرای قوانین و مقررات
کنترل عبور و مرور و اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی.
اجرای احکام قضایی مانند دستگیری محکومان و ابلاغ احضاریهها.
بازرسی و نظارت بر اجرای مقررات عمومی (مثلاً قوانین کسبوکار یا بهداشت).
۶. فعالیتهای تخصصی
پلیس آگاهی: کشف جرایم جنایی مثل قتل، سرقت، کلاهبرداری.
پلیس فتا: مقابله با جرایم سایبری و اینترنتی.
پلیس مواد مخدر: مبارزه با قاچاق و توزیع مواد.
یگان ویژه: عملیات ضدتروریستی، مقابله با اغتشاش و بحرانهای امنیتی.
پلیس بینالملل (اینترپل): همکاری با کشورهای دیگر در مبارزه با جرایم فراملی.
۷. خدمات اجتماعی و حمایتی
آموزش عمومی درباره ایمنی و قوانین.
همکاری با مدارس، رسانهها و نهادهای فرهنگی برای ارتقای فرهنگ قانونمداری.
حمایت از قربانیان جرم و آسیبدیدگان اجتماعی.
پیام تبریک روز پلیس
سر میدهی اما سر تسلیم نداری… نیرو تویی و هم زمان ازاده خواهی، برادر جانم روز نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مبارک.
از سرسبزی جنگل های شمال تا نیلگونی خلیج همیشه فارس و سرافرازی پایتخت، کناره به کناره مرز ها… چه بگویم از حضورت در وجب به وجب این خاک اهورایی؟
روزت مبارک همسر فداکارم
سیزده مهر روز اغاز استحکام ملی و فروپاشی جبهه دشمنان داخلی بر ملت ایران و رهبر گرامی مبارک
شما که برای حفظ این ملت هم خون دل خوردید هم خون دادید… نام اوران در عشق ایرانید در غربت و در گمنامی جان دادید. روز نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مبارک.
کوهی که هیچ وقت خم نشد … دریایی که اشفته نشد و سربازانی سبز پوش که سرافرازی را سرلوحه دارند. روز نیروی انتظامی مبارک.
سال روز گرامی داشت نیروی انتظامیِ سرافراز در همه عرصه ها و حامی امنیت جامعه مبارک باد.
اه و نفرین به جان ان دشمن اتشینی که قصد سوزاندنت را داشت! ای کوه ایمان و غیرت تا ابد اسوده باش! روز نیروی انتظامی مبارک همسر جان.
سیزده مهر سالروز تداعی شدن امنیت در سایه ولایت مردان خدا بر دلیران بی باک این عرصه مبارک و شادباش.
همسر جان! ان زمان که از من رها می شوی و در پی ایرانمان می روی دعا می کنم تا ابد استوار باشد ستون های این خانه اسلامی.
برادرم روز نیروی انتظامی مبارک.
زباله دان تاریخ جایگاه بدخواهان این خاک بود که با اخم تو به زوال رفتند. روز نیروی انتظامی مبارک.
سالروز تلفیق عشق و اقتدار، روز بالا بردن پرچم عظمت و سرافرازی میهن، روز نیروی انتظامی مبارک.
سیزده مهر یاداور جبهه عشق در سراسر خاکم و پیدایش صلح در تمام میهنم به دست یگانه مردان نیروی انتظامی مبارک.
نیروی انتظامی هرگز نمی ایستد تاریخ ثابت می کند این جان فشانی را
روزتان گرامی باد
ای معدن مردان خدا… ای کشتی اصحاب خدا. روزت مبارک عزیزم.
13مهر روز نیروی انتظامی روز مردان آزاده که در راه حق از جان و مال و ناموس خود می گذرند مبارک.
نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در سراسر این آب و خاک بر ما حق برادری و بزرگواری دارد. گرامی باد این ایام و گرامی باد همه ایام!
دل صافیم با تو ای ارتش عشق! ای ناجا! روز نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مبارک.
اغوش تو پناه طوفان ما… جان می دهی به جان ایران ما… روز ناجا گرامی باد…
غوغا و فریاد! صدای گریه نحس دشمن و دستان بسته از التماس. بیرون شان کردی با اقتدار اعتدال. روزت مبارک عزیزم.
من در تمام زندگی به این فکرم که چطور مردانی بی زره تا اوج آسمان عظمت یک کشور را بالا می برند و راه را بر بیگانگان می بندند. من تمام انگیزه ام در پی این است.
هر ثانیه بر قدرتت، بر خدمتت و بر یادت افزون می گردد. اقتدار ملی من ناجا! روز نیروی انتظامی مبارک
چه سخت به زمین می خوردند کوردلان این خاک قبل از این که بخواهند به زمینت بزنند. روز نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مبارک.
این پوتین های خاکی یعنی خاک سرزمینم به پایت!
روزت مبارک همسر فداکارم
سایه ات نه اطمینان برای من سایه ات آرامش یک ملت است! روزت مبارک برادرم.
دریای من ز اقتدار توست… آسمانم شکوه تو تمام عزتم تو. ناجا ای نجوای ایران روزت به میمنت
ناجا ! تو همان رفیقی هستی که در روزهای سخت ناجی جانی مرا!
روز نیروی انتظامی مبارک باد
ان زمان که جان دشمنان را ستادی و چهره ظلم را درهم کوبیدی؛ فهمیدم تو از نیروی انتظامی هستی.
همسرم روزت مبارک.
همسرم در این اندیشه ام که پاسداری ات از این خاک چه مقدار بها دارد!؟ اما فهمیدم کارت، عشقت و اهدافِ مقدست بهایش ابدیت است! دوستت دارم تا اوج ابدیت…
از شهادت تا اسارت، از تهمت تا مظلومیت و از اقتدار تا اقتداء.. همراه مایی ناجای ناجی.
ای جبهه جرعت روزت مبارک.
مهر مردم تا ابد بهر ناجاست …امنیت در سرزمین تا کبریاست.
روز نیروی انتظامی گرامی باد
هر روز با پیراهن عشق به جمع عشاق می روی و من در فکر تو عاشقانه صدایت می زنم:سرباز عشق به دست خدا!
دنیا را شوکه کرده این همه دفاع و وفاداری از تو برای این ملت پاک. سپاس گذاریم لشکر مهربانی… روز نیروی انتظامی مبارک.