ممکن است بعضی کودکان به دلیل فعالیت‌های مختلف و یا از بدو تولد به اختلالات خاصی دچار شوند؛ اگر این مشکلات در ناحیه استخوانی، ستون فقرات یا اختلالات اسکلتی باشد، برای پدران و مادران سوال ایجاد می‌شود که جهت درمان باید به چه پزشکی مراجعه کنند؟ و از این بابت با نگرانی و سردرگمی‌هایی مواجه هستند. در این مقاله سعی داریم به شایع ترین بیماری های ارتوپدی کودکان بپردازیم و چند نمونه از مهمترین اختلالات این بخش را به شما معرفی کنیم.
دکتر ارتوپدی برای کودکان کیست و چه وظایفی دارد؟
فهرست مطالب
دکتر ارتوپدی کودکان، ابتدا باید تحصیلات پزشکی عمومی را به پایان برساند و سپس دوره تخصصی ارتوپدی را که حدود ۴ تا ۵ سال به طول می‌انجامد را پشت سر بگذارد. بعد از آن، باید در دوره فوق تخصصی ارتوپدی کودکان شرکت کند که معمولاً ۱ تا ۲ سال زمان می‌برد. وظایف متخصص ارتوپدی کودکان شامل تشخیص و درمان اختلالات استخوانی و مفصلی در کودکان، از جمله ناهنجاری‌های مادرزادی، شکستگی‌ها و مشکلات رشدی، و همچنین جراحی‌های مربوطه است.
از جمله اختلالاتی که به محض مشاهده باید به دکتر ارتوپد کودکان مراجعه شوند:
شکستگی استخوان در کودکان
شکستگی استخوان از شایع‌ترین اتفاقاتی است که والدین براثر آن به دکتر ارتوپد کودکان مراجعه می‌کنند. شکستگی زمانی رخ می‌دهد که استخوان به دلیل فشار یا ضربه‌ای بیش از تحملش دچار ترک یا شکستگی شود.
علائم اولیه شامل درد شدید، تورم، تغییر شکل یا عدم توانایی در حرکت دادن عضو آسیب‌دیده است. درمان شکستگی معمولاً شامل استفاده از گچ‌گیری یا بریس برای تثبیت استخوان و در موارد پیچیده‌تر، جراحی برای ترمیم و تنظیم صحیح استخوان است. والدین با دیدن این علائم در کودک خود، حتما باید به دکتر ارتوپد کودکان مراجعه کنند.
اسکولیوز در کودکان
اسکولیوز یک نوع انحراف غیرطبیعی در ستون فقرات است که به صورت خمیدگی در این ناحیه ظاهر می‌شود. این بیماری با انحرافات خفیف تا شدید همراه است. ممکن است اسکولیوز باعث درد، کاهش عملکرد و حتی تغییر در ظاهر بدن شود. علل آن می‌تواند ارثی یا به عوامل محیطی و فیزیکی باشد. درمان آن بسته به شدت و نوع انحراف متفاوت است و شامل فیزیوتراپی، استفاده از کمربند طبی و در موارد شدیدتر، جراحی می‌شود.
والدین چگونه باید اسکولیوز را تشخیص دهند؟
والدین برای مراجعه به دکتر ارتوپد کودکان برای درمان، می‌توانند علائم ابتدایی اسکولیوز را از طریق مشاهده نامتقارن بودن بدن، نابرابری شانه‌ها، خمیدگی غیرطبیعی ستون فقرات یا یک‌طرفه شدن کمر کودک شناسایی کنند. همچنین، عدم توازن در لباس‌ها یا کفش‌ها که به طور غیرعادی به یک طرف کشیده می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از این بیماری باشد.
پا چنبری در کودکان
پا چنبری یا کلاب فوت (Clubfoot) یک ناهنجاری مادرزادی در پاهاست که باعث می‌شود پای نوزاد به‌طور غیرطبیعی به سمت داخل یا پایین چرخیده و خم شود. این وضعیت می‌تواند برای یک پا یا هر دو پا را باشد. پا چنبری در دوران بارداری شکل می‌گیرد و اگر درمان نشود، می‌تواند در آینده مشکلات حرکتی و درد‌های غیر قابل تحملی ایجاد کند. روند درمان معمولاً بلافاصله پس از تولد آغاز می‌شود و شامل کشش، گچ‌گیری، و در برخی موارد جراحی است تا پا به وضعیت طبیعی بازگردد.
والدین چگونه باید پا چنبری را تشخیص دهند؟
1. دیسپلازی رشدی هیپ (DDH) در ارتوپد
دیسپلازی یک اختلال مادرزادی است که در آن مفصل ران به درستی شکل نمی‌گیرد و باعث ناپایداری یا در رفتگی می‌شود. در این بیماری، سر استخوان ران به‌طور کامل در حفره لگنی جای نمی‌گیرد یا به راحتی از آن خارج می‌شود. روند درمان معمولاً با استفاده از بریس‌های مخصوص برای نگه داشتن مفصل در جای مناسب انجام می‌شود. در موارد شدیدتر، جراحی تنها راه است. تشخیص زودهنگام با معاینه نوزاد توسط دکتر ارتوپدی کودکان در هفته‌های اولیه زندگی، بسیار دارای اهمیت است.
والدین چگونه باید دیسپلازی رشدی هیپ را تشخیص دهند؟
والدین قبل از مراجعه به دکتر ارتوپدی کودکان، می‌توانند علائم ابتدایی دیسپلازی رشدی هیپ را از طریق مشاهده نابرابری در طول پاها، عدم تقارن در چین‌های پوستی ران، یا محدودیت حرکت پای نوزاد به‌ویژه در زمان باز کردن آن به سمت بیرون، تشخیص دهند. همچنین ممکن است صدایی مانند تق تق هنگام حرکت دادن مفصل ران نیز شنیده شود.
پای کاووس یا پای گود در کودکان
پای کاووس یا پای گود (Pes Cavus) یک ناهنجاری در شکل پا است که در آن قوس کف پا به طور غیرطبیعی بلند و برجسته می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به توزیع نادرست وزن بدن بر روی پاها شده و باعث درد، ناپایداری در راه رفتن، و ایجاد مشکلاتی مثل پینه و تاول شود. درمان پای کاووس بسته به شدت آن متغیر است و شامل استفاده از کفش‌های طبی، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر، دکتر ارتوپدی کودکان، اقدام به جراحی می‌کند.
والدین چگونه باید پای کاووس را تشخیص دهند؟
والدین می‌توانند علائم ابتدایی پای کاووس را از طریق مشاهده قوس بلند و غیرطبیعی کف پای کودک شناسایی کنند. کودک ممکن است از درد یا ناراحتی در پاها، به‌ویژه در هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی‌مدت، شکایت کند. همچنین، عدم تعادل یا افزایش تمایل به پیچ‌خوردگی مچ پا، پینه‌زدگی‌های مکرر و تغییرات غیرعادی در الگوی راه رفتن از دیگر نشانه‌های اولیه این بیماری هستند که نیاز به توجه و بررسی توسط دکتر ارتوپدی کودکان دارند.
تورتیکولی در کودکان
تورتیکولی، که به نام گردن کج نیز شناخته می‌شود، یک اختلال است که باعث می‌شود گردن به سمت یکی از طرفین کج شود و سر به‌طور غیرطبیعی به سمت آن طرف متمایل گردد. این وضعیت می‌تواند در اثر اسپاسم عضلانی، اختلالات عصبی یا مشکلات مادرزادی به وجود آید. در نوزادان، تورتیکولی می‌تواند به دلیل فشار در رحم یا آسیب حین زایمان ایجاد شود. علائم آن شامل درد گردن، محدودیت در حرکت گردن، و کج شدن غیرطبیعی سر است. والدین با مشاهده این علائم باید به دکتر ارتوپدی کودکان مراجعه کنند. درمان معمولاً شامل فیزیوتراپی، ماساژ و در موارد شدیدتر، استفاده از بریس یا جراحی است. تشخیص و درمان زودهنگام توسط دکتر ارتوپدی کودکان می‌تواند به بهبود حرکت و کاهش درد کمک کند.
سخن پایانی
اختلالات و ناهنجاری‌هایی که اشاره کردیم برای هر کودکی به هر دلیلی ممکن است اتفاق بیفتد. ابتدا توصیه ما تلاش در حفظ سلامتی کودکان به خصوص قبل از تولد است؛ ولی اگر به هر دلیلی با این مشکلات مواجه شدید، انتظار می‌رود که پدران و مادران با دقت نظر، ظرافت لازم و تحقیقات کامل؛ به درمان اصولی فرزند خود با مراجعه به یک دکتر ارتوپدی کودکان کاربلد و مناسب اقدام کنند.