روز بزرگداشت شیخ بهایی یکی از مهم‌ترین روزها در تقویم ایرانی است که به تجلیل از این شخصیت برجسته ایرانی می‌پردازد. در این بخش از سایت ادبی و هنری روزانه قصد داریم اطلاعات جالبی را درباره این روز برای شما دوستان قرار دهیم، پس اگر به دنبال چنین متونی هستید با ما همراه شوید.
روز شیخ بهایی
در تقویم ایرانی سوم اردیبهشت ماه هر سال، روز بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار نامیده شده است. بسیاری از افراد به دوستان و آشنایان و اعضای خانواده خود که در رشته معماری تحصیل کرده اند و یا مشغول تحصیل هستند، روز معمار را تبریک می گویند.
شیخ بهایی که بود؟
بهاءالدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد بن شمس الدین محمد بن حسن بن عاملی جبعی معروف به شیخ بهایی، همه‌چیزدان، حکیم، علامهٔ فقیه، معمار، عارف، اخترشناس، ریاضی‌دان، شاعر، ادیب، تاریخ‌نگار و دانشمند شیعهٔ ایرانی عرب‌تبار از بعلبک در لبنان کنونی قرون دهم و یازدهم هجری بود که در دانش‌های فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات دانایی داشت، در حدود ۹۶ کتاب و رساله از او در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک بر جای مانده است.
به پاس خدمات او به علم ستاره‌شناسی، یونسکو سال ۲۰۰۹ که مصادف با سال نجوم می‌بوده نام شیخ بهایی را در لیست مفاخر ایران و لبنان ثبت کرد.
او طومار شیخ بهایی را تدوین کرده است. بهائی یکی از نخستین اخترشناسانی در جهان اسلام بود که امکان حرکت زمین را پیش از انتشار نظریه کوپرنیک مطرح کرد. از او ۱۲۳ رساله و مقاله و کتاب به‌جامانده است. او همچنین بنیان‌گذار حلواشکری، تنور نان سنگک و فرنی بوده است.
تاثیر و اهمیت شیخ بهایی
شیخ بهایی (بهاءالدین محمد بن حسین عاملی، ۹۵۳–۱۰۳۰ هـ.ق) یکی از برجسته‌ترین عالمان، حکیمان، ریاضیدانان، شاعران و معماران دوره صفوی در ایران است که تأثیرات عمیق و گسترده‌ای در حوزه‌های علمی، فرهنگی، ادبی و معماری ایران برجای گذاشت. اهمیت و تأثیر او را می‌توان در چند بعد بررسی کرد:
۱. علوم دینی و فقه
شیخ بهایی از برجسته‌ترین فقهای شیعه جعفری بود و در فقه، اصول، حدیث و تفسیر قرآن آثار مهمی از خود به‌جا گذاشت. کتاب «جامع عباسی»، اولین رساله عملیه به زبان فارسی برای عموم مردم، از مهم‌ترین آثار اوست که فقه را برای مردم عادی قابل فهم کرد.
او نقش کلیدی در ترویج و تثبیت مذهب شیعه در دوره صفوی داشت و به‌عنوان شیخ‌الاسلام اصفهان، در مسائل دینی و سیاسی مشاوره‌های مهمی به شاه عباس ارائه می‌داد.
۲. علوم و ریاضیات
شیخ بهایی در ریاضیات، نجوم و هندسه تبحر داشت. او در نجوم، تقویم‌ها و ابزارهای رصدی مطالعه کرد و در تنظیم اوقات شرعی و قبله‌یابی نقش داشت.
کتاب «خلاصة الحساب»، یکی از مهم‌ترین آثار او در ریاضیات است که تا قرن‌ها در مراکز علمی تدریس می‌شد و به زبان‌های مختلف ترجمه شد.
او همچنین در مهندسی و علوم کاربردی مهارت داشت و برخی اختراعات و طرح‌های مهندسی به او نسبت داده می‌شود.
۳. معماری و مهندسی
شیخ بهایی به‌عنوان یک مهندس و معمار برجسته، نقش مهمی در طراحی و ساخت بناهای دوره صفوی داشت. از جمله:
مسجد شاه (مسجد امام) در میدان نقش جهان اصفهان، که طراحی آن به او نسبت داده می‌شود.
سی‌وسه‌پل و پل‌های دیگر در اصفهان، که در مهندسی هیدرولیک و مدیریت آب تأثیرگذار بودند.
حمام شیخ بهایی در اصفهان، که به دلیل سیستم گرمایشی نوآورانه‌اش (استفاده از یک شمع برای گرم کردن آب) شهرت دارد، هرچند این موضوع گاهی به افسانه نزدیک است.
او در شهرسازی و طراحی نظام آبیاری زاینده‌رود نیز نقش داشت و به بهبود زیرساخت‌های شهری کمک کرد.
۴. ادبیات و شعر
شیخ بهایی شاعری توانمند بود که به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود. اشعار او، به‌ویژه در قالب مثنوی، مانند «نان و حلوا» و «شیر و شکر»، با زبانی ساده و طنزآمیز مسائل اجتماعی و اخلاقی را نقد می‌کردند.
او در نثر فارسی نیز مهارت داشت و آثاری مانند «کشکول»، مجموعه‌ای از حکایات، اشعار و نکات عرفانی، از شاهکارهای ادبی اوست که ترکیبی از طنز، حکمت و عرفان را ارائه می‌دهد.
۵. عرفان و فلسفه
شیخ بهایی در عرفان و فلسفه نیز صاحب‌نظر بود و تحت تأثیر عرفای بزرگی مانند ابن‌عربی قرار داشت. او در آثار خود، به‌ویژه در «کشکول»، دیدگاه‌های عرفانی را با زبان ساده بیان کرد.
او پلی بین عرفان، فلسفه و فقه ایجاد کرد و به ترویج تعالیم عرفانی در چارچوب شیعه کمک نمود.
۶. نقش سیاسی و اجتماعی
به‌عنوان شیخ‌الاسلام و مشاور شاه عباس اول، شیخ بهایی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی نقش داشت. او به وحدت ملی و تقویت دولت صفوی کمک کرد.
او با تألیف آثار به زبان فارسی، به گسترش زبان و فرهنگ پارسی یاری رساند و در آموزش عمومی و ارتقای سطح سواد مردم نقش داشت.
۷. تأثیر فرهنگی و ماندگار
شیخ بهایی به دلیل تنوع آثار و فعالیت‌هایش، به‌عنوان یک شخصیت چندوجهی در تاریخ ایران شناخته می‌شود. او نماد پیوند علم، دین، هنر و فرهنگ در دوره صفوی است.
آثار او در حوزه‌های مختلف همچنان مورد مطالعه و ارجاع قرار می‌گیرند و بناهایی که به او نسبت داده می‌شود، جزو میراث جهانی یونسکو هستند.
شخصیت او الهام‌بخش نسل‌های بعدی در زمینه علم، هنر و ادبیات بوده و نامش در فرهنگ عامه و ادبیات ایران جاودانه شده است.
نتیجه‌گیری
شیخ بهایی با تلفیق علم، دین، هنر و عرفان، نقشی بی‌بدیل در شکوفایی فرهنگی و علمی دوره صفوی ایفا کرد. او نه‌تنها در زمان خود، بلکه در تاریخ ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های چندرشته‌ای شناخته می‌شود که تأثیراتش در معماری، ادبیات، فقه، ریاضیات و شهرسازی همچنان قابل مشاهده است. او نمونه‌ای از یک عالم جامع‌الاطراف است که دانش و عمل را به زیبایی درهم آمیخت.
پیام تبریک روز شیخ بهایی
تا نیست نگردی ره هستت ندهند
این مرتبه با همت پستت ندهند
چون شمع قرار سوختن گر ندهی
سر رشته ی روشنی به دستت ندهند
بزرگداشت شیخ بهایی گرامی باد
معماری
هنر سرودن شعر فضاست
سالروز بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار مبارک باد
معماری درخشان همان چیزی است
که شما را به فکر وا می دارد
روز بزرگداشت شیخ بهایی و روز معماری خجسته باد
یک معمار باید تلاش های زیادی را متحمل شود
تا این دنیا را به مکانی شگفت انگیز برای زندگی تبدیل کند
روز معماری و بزرگداشت شیخ بهایی فرصتی برای قدردانی از این عزیزان است
پزشک می تواند خطا های خود را دفن کند
اما معمار نمی تواند به ببینده خود بگوید این خطا را نبین
روز معمار مبارک
یک معمار برای همیشه زنده نمی ماند
اما هنر او در قلب مردم زنده می ماند
سوم اردیبهشت بزرگداشت دانشمند برجسته شیخ بهایی
و روز معمار مبارک باد
معماری مانند آینه هر جامعه ای است
که جنبه خیر و شر آن را منعکس می کند
روز معمار بر تمام معماران ایرانی مبارک
یک معمار باید همیشه ذهنیت انتقادی داشته باشد
باید بتواند با هنر خود تمام تصورات کلیشه ای جامعه را زیر سوال ببرد
سوم اردیبهشت بزرگداشت دانشمند برجسته شیخ بهایی است
و روز معمار مبارک
ای عقل خجل ز جهل و نادانی ما
درهم شده خلقی ز پریشانی ما
بت در بغل و به سجده پیشانی ما
کافر زده خنده بر مسلمانی ما
روز بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار گرامی باد
روز بزرگداشت بهاء الدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد بن شمس الدین محمد بن حسن بن محمد بن صالح حارثی همدانی عاملی جبعی (جباعی) گرامی باد…
نشناختی؟
مخففش می شه شیخ بهایی
روز بزرگداشت شبخ بهایی گرامی باد
معماری درخشان همان چیزی است
که شما را به فکر وا می دارد
روز بزرگداشت شیخ بهایی و روز معمار خجسته باد
برای مهندسین معمار بن بستی وجود ندارد
آنان یا راهی را خواهند یافت
یا راهی را خواهند ساخت
یا در کل منکر هر راهی می شوند
روز معمار گرامی باد