بهترین روش های حذف عینک؛ معرفی انواع عمل جراحی چشم

عینک یکی از متداول ترین ابزارهای اصلاح بینایی است که میلیون ها نفر در سراسر جهان از آن استفاده می کنند. بااین حال، بسیاری از افراد به دنبال روش هایی برای حذف نیاز به عینک و داشتن بینایی طبیعی هستند. دلایل این امر می تواند شامل راحتی بیشتر، بهبود زیبایی شناسی چهره، جلوگیری از محدودیت های فیزیکی در فعالیت های خاص مانند ورزش، و حتی کاهش وابستگی به یک وسیله کمکی باشد. با پیشرفت علم و فناوری، روش های متعددی برای بهبود بینایی و حذف عینک توسعه یافته است که از روش های غیرجراحی و تمرینات طبیعی گرفته تا روش های جراحی پیشرفته و تکنیک های نوین را شامل می شود.

تفاوت های چشمگیر در شرایط فردی، نوع عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی)، سلامت عمومی چشم و سن افراد، انتخاب روش مناسب را تحت تأثیر قرار می دهد. برخی افراد ممکن است از طریق روش های غیرتهاجمی مانند تمرینات چشمی یا تغییر سبک زندگی بهبود یابند، درحالی که برخی دیگر ممکن است به جراحی های لیزری یا کاشت لنز نیاز داشته باشند. علاوه بر این، نوآوری های جدید مانند درمان های دارویی و فناوری های نانو در حال ظهور هستند که ممکن است آینده اصلاح بینایی را دگرگون کنند.

در چه شرایطی می توان عینک را حذف کرد؟

حذف عینک برای بسیاری از افراد یک هدف ایده آل است، اما این امکان برای همه وجود ندارد و وابسته به شرایط پزشکی، نوع عیب انکساری، سلامت چشم و روش های موجود است. برخی افراد ممکن است با انجام تغییرات طبیعی مانند تمرینات چشمی و اصلاح سبک زندگی بهبود یابند، درحالی که برخی دیگر نیاز به روش های جراحی یا تکنولوژیکی دارند. همچنین، شرایطی مانند ثبات نمره چشم، سلامت قرنیه، میزان تولید اشک و نبود بیماری های چشمی خاص در تعیین امکان حذف عینک نقش کلیدی دارند.

پیش نیازها برای حذف عینک:

• ثبات نمره چشم حداقل به مدت یک سال
• عدم ابتلا به خشکی شدید چشم
• ضخامت کافی قرنیه برای جراحی های اصلاحی
• عدم وجود قوز قرنیه یا سایر بیماری های قرنیه ای
• عدم وجود بیماری های چشمی مانند آب سیاه یا رتینوپاتی دیابتی
• عدم ابتلا به بیماری های خودایمنی که روند بهبودی را مختل می کنند
• سن بالای ۱۸ تا ۲۰ سال برای جراحی های لیزری
• عدم بارداری یا شیردهی، به دلیل تغییرات هورمونی که بر نمره چشم تأثیر می گذارند
• وجود ساختار چشمی مناسب برای استفاده از لنزهای داخل چشمی (ICL)
• امکان استفاده از ارتوکراتولوژی (Ortho-K) برای اصلاح موقت بینایی
• عدم وجود قرنیه بسیار نازک که جراحی را غیرممکن کند
• سلامت عمومی خوب و نبود شرایط پزشکی خاص که ممکن است روند بهبود را تحت تأثیر قرار دهد
• عدم حساسیت شدید به نور یا مشکلات شبکیه که مانع اصلاح بینایی شوند

میزان عیوب انکساری در محدوده ای که با جراحی یا سایر روش ها قابل اصلاح باشد

۱. تمرینات چشمی و تکنیک های اصلاح طبیعی

روش های طبیعی برای بهبود بینایی بر مبنای تمرینات چشمی و سبک زندگی سالم استوارند. این تکنیک ها می توانند در برخی افراد، خصوصاً آن هایی که دچار ضعف عضلات چشمی هستند، مؤثر باشند.

تمرینات چشم بر اساس روش بیتس (Bates Method)

یکی از معروف ترین روش های طبیعی برای بهبود بینایی، روش بیتس است که بر اساس آموزش چشم ها برای تمرکز بهتر و کاهش استرس چشمی استوار است. برخی از تمرینات این روش شامل:

• پلک زدن متناوب برای مرطوب نگه داشتن سطح چشم و کاهش خستگی.
• تمرین تمرکز نزدیک و دور که عضلات چشم را تقویت می کند و به افزایش انعطاف پذیری عدسی کمک می کند.
• حرکت دادن چشم به شکل ۸ انگلیسی برای افزایش دامنه حرکت و کنترل ماهیچه های چشمی.
• تمرین “پالمینگ” (گذاشتن کف دست روی چشم بسته) که باعث آرامش اعصاب بینایی و کاهش فشار چشمی می شود.

یوگای چشم

برخی تکنیک های یوگا برای تقویت بینایی طراحی شده اند که شامل حرکات چشمی منظم و تمرینات مدیتیشن برای کاهش فشار روانی است. تمرین های یوگای چشم می توانند به بهبود تطابق عدسی و کاهش خستگی ناشی از استفاده طولانی مدت از صفحات دیجیتالی کمک کنند.

۲. تغذیه و مکمل های مؤثر بر بینایی

رژیم غذایی غنی از مواد مغذی خاص می تواند سلامت بینایی را تقویت کرده و به کاهش نیاز به عینک کمک کند.

مواد مغذی کلیدی برای سلامت چشم

• ویتامین A (رتینول): این ویتامین در سبزیجات نارنجی رنگ مانند هویج، کدوحلوایی و سیب زمینی شیرین یافت می شود و نقش اساسی در تقویت سلول های شبکیه دارد.
• لوتئین و زآگزانتین: این کاروتنوئیدها که در اسفناج، کلم پیچ و زرده تخم مرغ موجودند، از شبکیه در برابر نور آبی مضر محافظت می کنند.
• امگا ۳: موجود در ماهی های چرب مانند سالمون و ساردین، امگا ۳ برای بهبود سلامت چشم و جلوگیری از خشکی چشم حیاتی است.
• ویتامین C و E: این آنتی اکسیدان ها از لنز چشم در برابر اکسیداسیون محافظت کرده و احتمال آب مروارید را کاهش می دهند.

۳. روش های اصلاح بینایی با تکنولوژی های پیشرفته

جراحی لیزیک (LASIK) و فمتولیزیک

این روش ها شامل اصلاح شکل قرنیه با استفاده از لیزر هستند و می توانند مشکلاتی مانند نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم را برطرف کنند. فمتولیزیک یک نسخه پیشرفته تر از لیزیک است که دقت و ایمنی بیشتری دارد.

لنزهای داخل چشمی (ICL)

افرادی که کاندیدای مناسبی برای لیزیک نیستند، می توانند از لنزهای داخل چشمی استفاده کنند. این لنزها به طور دائم در چشم کاشته می شوند و یک گزینه عالی برای افرادی با نمره چشم بسیار بالا هستند.

ارتوکراتولوژی (Ortho-K)

این روش شامل استفاده از لنزهای سختی است که شب ها هنگام خواب روی چشم قرار می گیرند و به طور موقت شکل قرنیه را تغییر می دهند. این روش به افراد این امکان را می دهد که در طول روز بدون نیاز به عینک یا لنز، بینایی خوبی داشته باشند.

۴. استفاده از داروهای نوین و درمان های نانو

درمان های دارویی جدید و فناوری نانو در حال تغییر نحوه درمان مشکلات بینایی هستند. روش های حذف عینک بسته به شرایط فردی، نوع عیوب انکساری و میزان پذیرش تغییرات متفاوت هستند. برای برخی، روش های طبیعی و تمرینات چشمی می توانند کمک کننده باشند، درحالی که برای دیگران، جراحی های پیشرفته یا لنزهای داخل چشمی بهترین گزینه محسوب می شوند.

با پیشرفت های علمی در زمینه فناوری نانو و داروهای جدید، آینده ای روشن برای اصلاح بینایی بدون نیاز به عینک در انتظار ماست. انتخاب بهترین روش نیاز به مشورت با یک متخصص چشم پزشکی دارد تا بر اساس شرایط فردی، گزینه ای بهینه و مطمئن انتخاب شود.

قطره های اصلاح بینایی

برخی از قطره های جدید، مانند قطره های پیلوکارپین، می توانند عضلات چشم را تحریک کرده و فوکوس را بهبود ببخشند. این روش خصوصاً برای پیرچشمی (Presbyopia) کاربرد دارد.

فناوری نانو و ایمپلنت های چشمی

در حال حاضر، تحقیقات نشان می دهند که ذرات نانو می توانند در آینده به بازسازی شبکیه و حتی اصلاح مشکلات بینایی بدون جراحی کمک کنند.

جراحی لیزیک و نحوه انجام آن برای حذف عینک

جراحی لیزیک (LASIK) یکی از پرکاربردترین و مؤثرترین روش های اصلاح عیوب انکساری چشم است که با هدف کاهش یا حذف نیاز به عینک و لنزهای تماسی انجام می شود. این جراحی مبتنی بر فناوری لیزر اکسیمر و فمتوسکند است که با اصلاح شکل قرنیه، مشکلات بینایی نظیر نزدیک بینی (مایوپیا)، دوربینی (هایپروپیا) و آستیگماتیسم را درمان می کند. قرنیه، که بخش شفاف جلوی چشم است، مسئول خم کردن و تمرکز نور بر روی شبکیه است. در افرادی که دچار عیوب انکساری هستند، شکل نامناسب قرنیه باعث انحراف یا تمرکز نادرست نور شده و بینایی را تار می کند. لیزیک با تغییر انحنای قرنیه، این ناهنجاری را اصلاح کرده و وضوح دید را بهبود می بخشد.

این جراحی یکی از پرطرفدارترین و کم خطرترین روش های جراحی اصلاح بینایی محسوب می شود که به دلیل دوره نقاهت کوتاه، نتایج سریع و میزان موفقیت بالا در بین بیماران و چشم پزشکان محبوب است. بسیاری از افراد پس از لیزیک، به دید ۲۰/۲۰ یا بهتر از آن دست می یابند. با این کلیت، این روش برای همه افراد مناسب نیست و پیش از انجام آن، بیمار باید تحت بررسی های دقیق پزشکی قرار گیرد.

ارزیابی و آمادگی برای جراحی لیزیک

پیش از انجام جراحی لیزیک، بیمار باید یک معاینه دقیق چشمی انجام دهد. در این معاینه، پزشک به بررسی ساختار قرنیه، ضخامت آن، میزان عیب انکساری، سلامت چشم، اندازه مردمک و تولید اشک می پردازد. از آنجایی که لیزیک برای افرادی با قرنیه نازک یا بیماری های خاص چشمی مناسب نیست، پزشک ابتدا اطمینان حاصل می کند که بیمار کاندید مناسبی برای این جراحی است.

یکی از شرایط مهم پیش از جراحی، ثبات شماره چشم است. در صورتی که نمره چشم فرد در یک سال اخیر تغییر نکرده باشد، امکان انجام لیزیک وجود دارد. همچنین، بیمارانی که از لنزهای تماسی استفاده می کنند، باید چند هفته قبل از جراحی از استفاده از آن ها خودداری کنند، زیرا لنزها می توانند شکل قرنیه را تغییر دهند و باعث نتایج نادرست در اندازه گیری ها شوند.

همچنین، افرادی که دارای خشکی چشم، بیماری های قرنیه ای، دیابت کنترل نشده، بیماری های خودایمنی و یا باردار هستند، ممکن است کاندیدای مناسبی برای لیزیک نباشند. پس از بررسی های لازم، در صورتی که بیمار شرایط لازم را داشته باشد، پزشک روز جراحی را تعیین خواهد کرد.

نحوه انجام جراحی لیزیک

جراحی لیزیک یک فرآیند سریع و بدون درد است که معمولاً کمتر از ۱۵ دقیقه برای هر چشم طول می کشد. این جراحی در چند مرحله انجام می شود.

1. در مرحله اول، بیمار روی تخت مخصوص قرار می گیرد و چند قطره بی حسی چشمی در چشم او ریخته می شود. این قطره ها باعث می شوند که فرد دردی احساس نکند. سپس، پلک ها با استفاده از یک وسیله مخصوص باز نگه داشته می شوند تا از پلک زدن بیمار در حین جراحی جلوگیری شود.
2. در مرحله دوم، پزشک با استفاده از لیزر فمتوسکند یا یک میکروکراتوم (تیغه مکانیکی بسیار ظریف) یک لایه نازک از قرنیه را برش می دهد. این لایه که به آن فلپ قرنیه گفته می شود، به آرامی کنار زده می شود تا لایه زیرین قرنیه برای اصلاح مورد دسترسی قرار گیرد.
3. در مرحله سوم، لیزر اکسیمر با دقت بالا، بخش های مشخصی از بافت قرنیه را تبخیر کرده و انحنای قرنیه را تغییر می دهد. این تغییر باعث می شود که نور به درستی روی شبکیه متمرکز شود و بینایی اصلاح گردد. مدت زمان استفاده از لیزر بسته به میزان عیوب انکساری معمولاً بین چند ثانیه تا یک دقیقه طول می کشد.
4. در مرحله آخر، فلپ قرنیه به محل اصلی خود بازگردانده می شود و بدون نیاز به بخیه، به طور طبیعی در جای خود قرار می گیرد. این لایه ظرف چند ساعت ترمیم می شود و بیمار بلافاصله پس از عمل، می تواند تغییرات در بینایی خود را احساس کند.

مزایا و فواید جراحی لیزیک

جراحی لیزیک دارای مزایای فراوانی است که آن را به یکی از بهترین روش های اصلاح بینایی تبدیل کرده است. یکی از مهم ترین مزایای آن، کاهش سریع وابستگی به عینک و لنزهای تماسی است. بسیاری از افراد پس از این جراحی، دیدی عالی بدون نیاز به وسایل کمکی خواهند داشت.

یکی دیگر از مزایای بزرگ لیزیک، دوره نقاهت بسیار کوتاه است. اکثر بیماران می توانند ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از جراحی فعالیت های روزمره خود را از سر بگیرند. همچنین، لیزیک یک روش بدون درد و با کمترین میزان ناراحتی است، زیرا این جراحی تحت بی حسی موضعی انجام می شود.

دقت بالای لیزر اکسیمر موجب شده که احتمال اصلاح بیش از حد یا کمتر از حد موردنظر بسیار کم باشد. نتایج این جراحی معمولاً دائمی هستند و در بسیاری از افراد، بینایی آن ها تا سال ها ثابت می ماند.

عوارض احتمالی و نکات مهم پس از جراحی

هرچند لیزیک یک جراحی ایمن است، اما مانند هر روش درمانی دیگر، ممکن است عوارضی داشته باشد. برخی از عوارض شایع پس از جراحی شامل خشکی چشم، تاری دید موقتی، هاله های نور در شب و افزایش حساسیت به نور است. این عوارض معمولاً طی چند هفته تا چند ماه کاهش یافته و از بین می روند.

در موارد نادر، ممکن است بیمار دچار عفونت قرنیه، نازک شدن بیش از حد قرنیه و یا دید ناصاف شود. برای جلوگیری از این مشکلات، بیمار باید به تمامی توصیه های پزشک پایبند باشد و در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی، فوراً به پزشک مراجعه کند.

پس از جراحی، بیماران باید از مالیدن چشم ها، قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و نور شدید و انجام فعالیت های شدید بدنی خودداری کنند. همچنین، استفاده منظم از قطره های چشمی تجویز شده توسط پزشک و رعایت بهداشت چشم، نقش مهمی در موفقیت آمیز بودن جراحی خواهد داشت.

مراقبت های بعد از عمل لیزیک چشم

قرنیه پس از جراحی به زمان کافی برای بهبود نیاز دارد و عدم رعایت نکات مراقبتی می تواند منجر به عوارضی مانند خشکی چشم، عفونت، التهاب یا کاهش کیفیت بینایی شود. رعایت دستورالعمل های پزشک، استفاده صحیح از داروها و اجتناب از عوامل خطرزا می تواند روند بهبودی را تسریع کند و نتیجه مطلوبی را تضمین نماید.

مراقبت های بعد از حذف عینک با عمل

• استفاده منظم از قطره های چشمی تجویز شده (آنتی بیوتیک، استروئیدی و اشک مصنوعی)
• اجتناب از مالیدن و فشار دادن چشم ها در هفته های ابتدایی
• استفاده از عینک محافظ یا شیلد چشمی هنگام خواب در شب های اول
• پرهیز از ورود آب، شامپو و صابون به چشم در هفته اول
• عدم استفاده از مواد آرایشی چشم (ریمل، خط چشم و سایه) برای حداقل دو هفته
• پرهیز از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید و استفاده از عینک آفتابی UV
• اجتناب از شنا در استخر، دریا و سونا به مدت حداقل یک ماه
• پرهیز از ورزش های سنگین و فعالیت های فیزیکی شدید برای چند هفته
• عدم رانندگی تا زمانی که دید به طور کامل تثبیت شود و تأیید پزشک دریافت گردد
• استفاده نکردن از لنزهای تماسی برای مدتی که پزشک تعیین می کند
• پرهیز از استفاده طولانی مدت از صفحه نمایش کامپیوتر و موبایل در روزهای اول
• رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف کافی آب برای جلوگیری از خشکی چشم
• عدم مصرف الکل و سیگار که می توانند روند بهبودی را کند کنند
• مراجعه منظم به پزشک برای چکاپ های دوره ای و ارزیابی روند بهبودی

سخن پایانی

تمرینات چشمی مانند روش بیتس و یوگای چشم، با هدف تقویت عضلات بینایی و بهبود انعطاف پذیری عدسی چشم، گزینه ای غیرتهاجمی برای برخی افراد محسوب می شوند، در حالی که تغییرات تغذیه ای، مصرف ویتامین های کلیدی مانند لوتئین، زآگزانتین، ویتامین A و امگا ۳ می توانند سلامت شبکیه و قرنیه را تقویت کرده و احتمال پیشرفت عیوب انکساری را کاهش دهند.

از سوی دیگر، پیشرفت های پزشکی و فناوری امکان اصلاح بینایی از طریق جراحی های مدرن مانند لیزیک، فمتولیزیک، پی آرکی (PRK) و کاشت لنزهای داخل چشمی (ICL) را فراهم آورده اند که هرکدام با اصلاح دائمی قرنیه یا افزودن یک لنز مصنوعی، نیاز به عینک را از بین می برند. روش های نوینی همچون ارتوکراتولوژی (Ortho-K) که شامل استفاده از لنزهای خاص شبانه برای تغییر موقت قرنیه است، گزینه ای غیرجراحی برای برخی افراد فراهم می کند. همچنین، فناوری های جدید مانند قطره های اصلاح بینایی و نانوایمپلنت های چشمی در حال گسترش هستند و ممکن است در آینده جایگزین روش های فعلی شوند.