آبسه مقعدی؛ علائم، تفاوت با بواسیر و روش های مختلف درمان و پیشگیری

آبسه مقعدی یکی از مشکلات شایع ناحیه مقعد و پرینه است که به صورت یک برآمدگی دردناک و پر از چرک در اطراف مقعد یا رکتوم ظاهر می شود. این عارضه معمولاً زمانی ایجاد می شود که غدد مقعدی مسدود شده و دچار عفونت شوند. عوامل مختلفی از جمله برخی بیماری های زمینه ای یا شرایط خاص می توانند احتمال ابتلا به آبسه مقعدی را افزایش دهند.

در اغلب موارد، درمان اصلی آبسه مقعدی تخلیه توسط پزشک است. تأخیر در درمان می تواند باعث گسترش عفونت و بروز مشکلات جدی تر شود. به همین دلیل توصیه می شود در صورت مشاهده علائمی مانند درد شدید، تورم یا ترشح چرکی در ناحیه مقعد، حتماً به پزشک متخصص گوارش یا داخلی مراجعه کنید. در این مطلب قصد داریم به طور کامل درباره آبسه مقعدی، علائم، روش های تشخیص و درمان آن صحبت کنیم تا آگاهی بیشتری در این زمینه داشته باشید.

آبسه مقعدی چیست؟

آبسه مقعدی نوعی عفونت در اطراف مقعد است که با جمع شدن چرک و ایجاد حفره ای چرکی همراه می شود. این مشکل اغلب به دلیل التهاب و عفونت غدد مقعدی یا عفونت های دیگر در این ناحیه رخ می دهد. نشانه های آبسه مقعدی شامل درد شدید در اطراف مقعد، قرمزی و تورم محل درگیر، تب، احساس ضعف عمومی و خروج چرک از مقعد است. ابتلا به یبوست یا اسهال طولانی مدت، بیماری های التهابی روده، دیابت و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی از عوامل خطر ابتلا به آبسه مقعدی به شمار می روند.

تفاوت آبسه مقعدی و بواسیر

آبسه مقعدی و بواسیر دو بیماری مجزا در ناحیه مقعد هستند که هر کدام علت، نشانه ها و روش درمان خاص خود را دارند. آبسه مقعدی به دلیل عفونت در غدد مقعدی یا سایر عفونت ها به وجود می آید و با تجمع چرک در اطراف مقعد همراه است. این مشکل معمولاً با درد شدید، تورم، قرمزی و گاهی تب بروز می کند و درمان آن تخلیه چرک به وسیله پزشک و در مواردی مصرف آنتی بیوتیک است.

در مقابل، بواسیر یا هموروئید به دلیل تورم و التهاب رگ های خونی در ناحیه مقعد ایجاد می شود و به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می گردد. نشانه های بواسیر شامل خونریزی هنگام دفع، درد، خارش و احساس ناراحتی در اطراف مقعد است. درمان بواسیر اغلب با تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی، استفاده از داروهای تسکین دهنده و در موارد پیشرفته با جراحی انجام می شود.

علائم آبسه مقعدی

تشخیص آبسه مقعدی اهمیت زیادی دارد، زیرا بواسیر یا هموروئید نیز ممکن است به صورت توده ای در اطراف مقعد ظاهر شوند، اما تفاوت های مهمی دارند. برای مثال، بواسیر ممکن است هنگام اجابت مزاج بیرون زده و بدون درد باشد، در حالی که آبسه مقعدی هنگام لمس معمولاً دردناک است.

علائم شایع آبسه مقعدی شامل موارد زیر است:

• درد شدید در ناحیه مقعد که هنگام نشستن یا حرکت تشدید می شود
• تورم و قرمزی در اطراف مقعد
• ترشح چرکی یا خونی از ناحیه مقعد
• تب، لرز و احساس ناخوشی عمومی
• احساس فشار یا سنگینی در مقعد
• درد یا ناراحتی هنگام دفع
• تشکیل توده یا گره قرمز، متورم و حساس
• یبوست یا دفع مزاج دردناک
• خونریزی رکتوم یا درد در ناحیه تحتانی شکم

این علائم می توانند همراه با ضعف عمومی و سایر علائم مشابه آنفولانزا نیز ظاهر شوند و معمولاً نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارند.

آبسه مقعدی و درد لگن

آبسه مقعدی می تواند منجر به درد در ناحیه لگن شود. این درد ممکن است شدید یا مبهم باشد و اغلب در اطراف مقعد احساس می شود. هنگام نشستن، حرکت یا دفع مدفوع، شدت درد معمولاً بیشتر می شود. برخی بیماران نیز ممکن است فشار یا ناراحتی عمومی در ناحیه لگن را تجربه کنند. در صورت مشاهده چنین علائمی، مراجعه سریع به پزشک برای بررسی و درمان ضروری است.

علت آبسه مقعدی

آبسه مقعدی عمدتاً ناشی از عفونت های باکتریایی است. غدد موجود در داخل مقعد می توانند به دلیل ورود باکتری یا تماس با مدفوع، محیط مناسبی برای رشد باکتری فراهم کنند و در نهایت منجر به تشکیل توده ای دردناک شوند.

• عفونت غدد مقعدی که نیاز به بررسی پزشکی دارد
• زخم ها یا ترک های کوچک در اطراف مقعد
• بیماری های التهابی روده مانند کرون یا کولیت اولسروز
• یبوست مزمن و مدفوع سفت
• ضعف سیستم ایمنی بدن، مانند افراد مبتلا به دیابت یا HIV
• عفونت های پوستی یا عفونت های دستگاه ادراری

آبسه مقعدی در بارداری

آبسه مقعدی در دوران بارداری می تواند به دلیل تغییرات هورمونی و جسمانی بدن ایجاد شود. افزایش فشار بر ناحیه لگن ناشی از رشد جنین، یبوست یا آسیب به بافت ها می تواند زمینه ساز بروز این عارضه باشد. علائم آبسه مقعدی در بارداری شامل درد شدید، تورم، قرمزی، ترشح چرکی و گاهی تب و احساس ناخوشی عمومی است. تقریباً یک سوم زنان در سه ماهه سوم حاملگی از درد مقعدی شکایت دارند. اگر درد به تدریج شروع شده و در طول روزهای بعد شدت یابد، احتمال وجود آبسه مقعدی افزایش می یابد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.

آبسه مقعدی در کودکان و نوزادان

آبسه مقعدی در کودکان معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی در ناحیه مقعد ایجاد می شود که می تواند ناشی از التهاب غدد مقعدی یا سایر عفونت ها باشد. کودکان اغلب هنگام نشستن یا دفع مدفوع احساس ناراحتی می کنند و ممکن است درد یا خارش در ناحیه مقعد داشته باشند.

در نوزادان نیز آبسه مقعدی مشاهده می شود و معمولاً به شکل یک برجستگی قرمز، ملتهب و حساس در اطراف لبه مقعد ظاهر می گردد. این حالت باعث درد و ناراحتی نوزاد شده و ممکن است او را بی قرار کند. در نوزادان معمولاً علائم دیگری همراه با آبسه مشاهده نمی شود، اما نیاز به بررسی پزشکی دارد.

آبسه مقعدی در مردان

آبسه مقعدی در مردان به عنوان یک عفونت موضعی ناشی از التهاب یا عفونت غدد مقعدی ایجاد می شود. عواملی مانند یبوست، عفونت های قبلی، بیماری های التهابی روده و ضعف سیستم ایمنی، احتمال بروز این عارضه را افزایش می دهند. شیوع آبسه مقعدی در مردان بیشتر از زنان است و معمولاً بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سال رخ می دهد، با میانگین سنی حدود ۴۰ سال. مردانی که به بیماری های التهابی روده مانند کرون مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آبسه مقعدی قرار دارند.

آبسه مقعدی بعد از عمل

آبسه مقعدی بعد از عمل جراحی می تواند عارضه ای جدی باشد که ناشی از عفونت در محل جراحی یا تجمع چرک در ناحیه تحت عمل ایجاد می شود. این مشکل معمولاً با درد شدید، تورم، قرمزی و ترشح چرکی از محل جراحی همراه است و بیمار ممکن است تب و احساس ناخوشی عمومی نیز داشته باشد. عواملی مانند ضعف سیستم ایمنی، رعایت نکردن بهداشت بعد از جراحی و وجود بیماری های مزمن مانند دیابت، احتمال بروز آبسه مقعدی پس از عمل را افزایش می دهند.

راه های تشخیص آبسه مقعدی

تشخیص آبسه مقعدی معمولاً با بررسی علائم بالینی و انجام معاینه فیزیکی انجام می شود. پزشک ممکن است مراحل زیر را برای تشخیص دقیق طی کند:

• انجام معاینه بالینی و بررسی محل توده یا تورم
• ارزیابی علائم، مدت زمان بروز و شدت درد بیمار
• استفاده از سونوگرافی یا سی تی اسکن برای تعیین عمق و گستردگی آبسه
• انجام آزمایش خون یا کشت چرک برای شناسایی نوع باکتری های عامل عفونت

درمان آبسه مقعدی

یکی از اصلی ترین روش های درمان آبسه مقعدی، تخلیه چرک از ناحیه عفونی است. این فرایند معمولاً تحت بی حسی موضعی یا عمومی انجام می شود. پزشک با ایجاد یک برش کوچک، چرک را خارج کرده و محل را پاکسازی می کند.

پس از تخلیه آبسه، برای پیشگیری از گسترش عفونت و بسته به نوع باکتری، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود. رعایت بهداشت ناحیه مقعد و استفاده از کمپرس گرم می تواند به کاهش درد و تسریع روند بهبود کمک کند. همچنین مصرف مایعات کافی و مواد غذایی حاوی فیبر برای جلوگیری از یبوست شدید توصیه می شود.

دارو برای آبسه مقعدی

اصلی ترین داروها برای آبسه مقعدی آنتی بیوتیک ها هستند که برای مقابله با عفونت های باکتریایی تجویز می شوند. انتخاب نوع آنتی بیوتیک بستگی به نوع باکتری عامل عفونت و شدت آن دارد. پزشک ممکن است داروهایی مانند آموکسی سیلین، کلیندامایسین یا سفالکسین را توصیه کند.

برای کاهش درد و التهاب، استفاده از مسکن هایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می تواند مؤثر باشد. همچنین در صورتی که بیمار دچار یبوست باشد، تجویز داروهای ملین به کاهش فشار بر ناحیه مقعد کمک می کند.

از جمله بهترین آنتی بیوتیک ها برای درمان آبسه مقعدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مترونیدازول
• سیپروفلوکساسین
• کلیندامایسین
• آمپی سیلین
• سفازولین
• پریماکسین
• آمپی سیلین سولباکتام

جراحی آبسه مقعدی

جراحی آبسه مقعدی معمولاً زمانی انجام می شود که آبسه بزرگ، عمیق یا به درمان های دارویی پاسخ ندهد. این عمل معمولاً تحت بی حسی موضعی یا عمومی انجام می شود تا بیمار در طول جراحی دردی احساس نکند.

در طی جراحی، پزشک با ایجاد یک برش در ناحیه آبسه، چرک و عفونت را خارج می کند و محل را به دقت پاکسازی می نماید تا از باقی ماندن عفونت جلوگیری شود. بسته به شرایط، ناحیه ممکن است با بخیه بسته شود یا به حال خود رها گردد تا به طور طبیعی بهبود یابد. در برخی موارد، از لوله تخلیه (درن) برای خروج مداوم مایعات استفاده می شود.

درمان خانگی آبسه مقعدی

آبسه مقعدی معمولاً با تخلیه آبسه توسط پزشک درمان می شود و نباید به صورت خودسرانه دستکاری شود. درمان های خانگی می توانند به کاهش علائم کمک کنند، اما جایگزین مراقبت پزشکی نیستند.

برخی روش های خانگی مفید شامل موارد زیر است:

• استفاده از کمپرس گرم برای کاهش درد و التهاب
• نشستن در وان آب گرم به همراه نمک، جوش شیرین یا سرکه
• مصرف مایعات کافی و رژیم غذایی سرشار از فیبر
• استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن
• رعایت بهداشت ناحیه مقعد برای جلوگیری از عفونت بیشتر

آبسه مقعدی چند روز طول می کشد؟

مدت زمان بهبودی آبسه مقعدی به عوامل مختلفی مانند شدت عفونت، روش درمان و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد. در بسیاری از موارد، پس از تخلیه آبسه و آغاز درمان، درد و ناراحتی طی چند روز کاهش می یابد. معمولاً پس از تخلیه، بین ۳ تا ۷ روز طول می کشد تا درد و تورم ناحیه مقعد بهبود یابد.

اگر آبسه مقعدی بترکد چه کنیم؟

اگر آبسه مقعدی ترکید، ناحیه آسیب دیده را به آرامی با آب گرم و صابون ملایم شستشو دهید تا از گسترش عفونت جلوگیری شود. استفاده از کمپرس گرم می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. از اعمال هرگونه کرم یا پماد بدون تجویز پزشک روی آبسه ترکیده خودداری کنید.

در صورت وجود ترشح چرکی، می توان از گاز استریل برای پوشاندن محل استفاده کرد، اما از وارد آوردن فشار به ناحیه خودداری کنید. استراحت کنید و از نشستن بر روی سطوح سخت پرهیز نمایید. برای کاهش درد می توانید از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید. در صورتی که علائم جدیدی مانند تب، درد شدید یا ترشح غیرعادی ظاهر شوند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

انواع آبسه مقعدی

آبسه مقعدی بر اساس محل قرارگیری در مقعد و رکتوم و ساختارهای درگیر طبقه بندی می شود. نوع آبسه بر انتخاب روش درمان نیز تأثیر دارد.

انواع شایع آبسه مقعدی عبارت اند از:

• آبسه پری مقعدی: در ناحیه اطراف مقعد تشکیل می شود
• آبسه آنال: در کانال مقعدی یا رکتوم ایجاد می شود
• آبسه ساب میوکوزال: در لایه های زیرین مخاط رکتوم شکل می گیرد
• آبسه عمیق رکتوم: در عمق بافت های رکتوم قرار دارد
• آبسه ناشی از بیماری های التهابی روده: مانند بیماری کرون

راه های پیشگیری از آبسه مقعدی

پیشگیری از آبسه مقعدی با رعایت نکات بهداشتی و تغییر سبک زندگی امکان پذیر است. ناحیه مقعد را به طور منظم با آب و صابون ملایم شستشو دهید و از دستمال نرم برای خشک کردن استفاده کنید. مصرف کافی مایعات و افزایش فیبر در رژیم غذایی به پیشگیری از یبوست کمک می کند، زیرا یبوست فشار بر مقعد و آسیب به بافت ها را افزایش می دهد.

فعالیت بدنی منظم نیز عملکرد روده را بهبود می بخشد و از یبوست جلوگیری می کند. همچنین، پرهیز از نشستن طولانی روی سطوح سخت یا نامناسب فشار بر ناحیه مقعد را کاهش داده و به پیشگیری از آبسه مقعدی کمک می کند.

جمع بندی

آبسه مقعدی یک عفونت موضعی در ناحیه مقعد و رکتوم است که باعث تجمع چرک و درد می شود. این عارضه می تواند در کودکان، نوزادان، زنان باردار و مردان رخ دهد و در موارد پس از عمل یا بیماری های التهابی روده نیز ایجاد شود. علائم شایع شامل درد، تورم، قرمزی، ترشح چرکی و تب هستند. تشخیص با معاینه بالینی، تصویربرداری و آزمایش های کشت انجام می شود. درمان شامل تخلیه آبسه، داروهای آنتی بیوتیک، جراحی و مراقبت های خانگی است. رعایت بهداشت، مصرف مایعات و فیبر و فعالیت بدنی می تواند از بروز آبسه مقعدی پیشگیری کند.